Kajian ilmiah saya

KAJIAN ILMIAH saya yang bertajuk ANALISIS KANDUNGAN BAHASA MELAYU DALAM AKHBAR MINGGUAN MALAYSIA,.....................................

Pengkaji : Siti Solehah binti Abd. Wahab (2012)

PPU SMK Dato' Mustaffa

**************************************

 1.1 Pengenalan

Setiap bahasa mempunyai peraturan atau tatabahasa tersendiri. Peraturan tersebut perlu dikuasai oleh pengguna bahasa bagi membolehkan mereka menggunakan bahasa yang betul untuk menyampaikan idea. Aspek tatabahasa amat penting dalam berbahasa dan perlu dikuasai oleh masyarakat untuk bertutur dengan betul, namun kecelaruan penggunaan bahasa dalam kalangan anggota masyarakat telah menjadi salah satu faktor pengabaian masyarakat terhadap aspek tatabahasa.

Perkara 152 Perlembagaan Persekutuan Malaysia telah menetapkan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan negara itu. Sejajar dengan statusnya sebagai bahasa kebangsaan, bahasa Melayu menjadi bahasa rasmi. Dasar pendidikan Malaysia pula menetapkan bahawa bahasa Melayu menjadi bahasa pengantar dalam sistem pendidikan negara. Untuk memikul tugas sebagai bahasa kebangsaan, bahasa rasmi, dan bahasa pengantar ilmu, proses perancangan bahasa telah dilakukan untuk membina dan memupuk bahasa Melayu ke arah taraf yang lebih maju. Di Malaysia perancangan bahasa Melayu ini dilakukan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka.

Kerajaan berperanan memastikan bahasa Melayu tidak dipinggirkan seperti  Melukut di tepi gantang. Peranan Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) dalam memastikan penggunaan bahasa Melayu tidak dipandang ringgan oleh masyarakat Melayu. Di sekolah, pelajar-pelajar telah didedahkan dengan penggunaan bahasa Melayu dalam pengajaran dan pembelajaran semua mata pelajaran tetapi setelah munculnya perlaksanaan Pengajaran dan Pembelajaran Sains dan Matematik dalam Bahasa Inggeris (PPSMI) pada tahun 2003 bahasa Melayu mula terpinggir sebagai bahasa pengantar di sekolah. Setelah mendapat banyak bantahan terhadap PPSMI, pada 8 Julai 2009 kabinet telah memutuskan untuk memansuhkan PPSMI dan menggantikannya dengan dasar baharu iaitu dasar Memartabatkan Bahasa Malaysia dan Memperkukuhkan Bahasa Inggeris (MBMMBI). MBMMBI bertujuan untuk melahirkan warga Malaysia yang fasih dan yakin untuk menggunakan bahasa Melayu dan bahasa Inggeris standard, membina modal insan yang mampu mengekses pelbagai ilmu melalui pelbagai media, membentuk ‘1 Malaysia’ yang mempunyai jati diri yang kuat, progresif, dinamik dan mampu bersaing di peringkat antarabangsa ke arah mencapai negara maju.

Beberapa pihak telah membangkitkan isu mengenai kepentingan memartabatkan semula bahasa Melayu. Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu Kelapan ingin bahasa Melayu dimartabatkan dan digunakan sepenuhnya termasuk dalam bidang ekonomi, kewangan serta perundangan. Radio Televisyen Malaysia (RTM) bercadang melaksanakan proses alih suara bagi rakaman suara individu yang menggunakan bahasa Inggeris dalam sesi temu bual kepada bahasa Melayu sebagai usaha mengukuhkan penggunaan bahasa Kebangsaan dalam bidang penyiaran. Selain itu, kerajaan juga turut memainkan peranan sosialnya melalui aktiviti Bulan  Bahasa Kebangsaaan yang dianjurkan setiap tahun. Semua warga Malaysia perlu diingatkan untuk memartabatkan bahasa Malaysia sebagai bahasa kebangsaan selain usaha yang diambil untuk membolehkan kita menguasai bahasa Melayu dengan tepat.

Hakikatnya semua pihak perlu memainkan peranan memartabatkan Bahasa Melayu. Isu ini mendorong pengkaji untuk menganalisis penggunaan bahasa Melayu dalam akhbar dan mengenal pasti peranan pihak akhbar dalam  memartabatkan bahasa Melayu.Pengkaji memilih akhbar Mingguan Malaysia sebagai sampel kajian. Berdasarkan kepada data yang dikeluarkan oleh Audit Bereau Circulation atau ringkasnya ABC, bagi tempoh 1 Julai 2005- 30 Jun 2006, akhbar Mingguan Malaysia merupakan akhbar yang tertinggi jualannya di Malaysia iaitu sebanyak 482,240 naskah sehari. Berdasarkan data yang dikeluarkan oleh Media Atlas Malaysia bagi tempoh suku ke-3 bagi 2005 hingga suku ke-3 bagi 2006, akhbar Mingguan Malaysia ini juga telah dibaca oleh seramai 2488000 pembaca sehari.

Akhbar Mingguan Malaysia merupakan edisi hari Ahad akhbar Utusan Malaysia. Pengkaji akan menjadikan Buku Tatabahasa Dewan yang disusun oleh DBP sebagai panduan untuk menganalisis penggunaan bahasa Melayu di dalam akhbar tersebut.

1.2 Definisi Konsep

Dalam kajian ini, beberapa konsep perlu difahami dan dijelaskan supaya kajian yang dilakukan memenuhi objektif dan kehendak pengkaji. Antara konsep yang perlu ditakrifkan ialah analisis kandungan, bahasa Melayu dan akhbar.

1.2.1 Analisis Kandungan

Kerlinger (1986) mendefinisikan analisis isi kandungan sebagai satu kajian analisis yang sistematik, objektif dan sifat kuantitatif untuk tujuan mengukur pemboleh ubah. Kerlinger menganggap analisis isi kandungan sebagai satu cara pengamatan dan pemerhatian. (Bud,1967:2)

Holsti (dikutip dalam Berg, 1989, h. 224) menyatakan bahawa analisis kandungan ialah “any technique for making inferences by systematically and objectively identifying special characteristics of messages.”

Analisis kandungan merangkumi aktiviti membaca, meneliti, memilih, dan menyaring teks yang dikenal pasti sebagai bahan atau data penyelidikan. Teks termasuklah dokumen, buku, surat, elektronik mel, video, cd, foto dan catatan atau diari. Kandungan teks pula adalah pelbagai, misalnya kata, frasa, ayat, imej, warna, aksi, dialog, bunyi, dan setiap yang tersurat dan tersirat. Analisis ialah satu proses yang sistematik, teratur dan bersandarkan suatu kerangka teori, konsep atau model.

1.2.2 Bahasa Melayu

Menurut Wikipedia, Ensiklopedia Bebas ialah sejenis bahasa Melayu-Polinesia di bawah keluarga bahasa Austronesia yang telah digunakan di wilayah Malaysia, Indonesia, dan persekitarannya sejak melebihi 1,000 tahun lalu. Bahasa Melayu juga merupakan bahasa kebangsaan Malaysia.

Secara umumnya, bahasa Melayu merupakan bahasa kebangsaan bagi negara Malaysia, Indonesia, dan Brunei, serta salah satu bahasa rasmi di Singapura. Di Indonesia, bahasa Melayu kini dipanggil bahasa Indonesia, dan di Malaysia, bahasa Melayu secara rasminya dipanggil bahasa Malaysia. Selain keempat-empat negara tersebut. Bahasa Melayu juga ditutur oleh penduduk-penduduk Melayu di Selatan Thailand, Filipina, Kemboja, Vietnam, Sri Lanka dan Afrika Selatan.

1.2.3 Akhbar

Menurut Encyclopedia Americana (1970 : jilid 20), akhbar merupakan saluran komunikasi. Ia biasanya diterbitkan secara harian atau mingguan yang memuatkan tentang hal ehwal semasa, pendapat, atau berita-berita yang disebarkan kepada masyarakat. Akhbar berbeza daripada media lain seperti filem, radio, dan televisyen. Ia boleh menyampaikan mesej dalam bentuk cetakan di atas kertas.

Menurut Kamus Dewan Edisi 4, akhbar membawa maksud berita, warta, surat khabar dan harian.

Tuntasnya, pengkaji ingin menganalisis penggunaan tatabahasa bahasa Melayu iaitu bahasa kebangsaan bagi negara Malaysia yang dipaparkan dalam segmen hiburan akhbar Mingguan Malaysia. Pengkaji akan membaca, meneliti, memilih dan menyaring teks (berita) yang telah dikenal pasti sebagai bahan penyelidikan.

1.3 Kajian Masa Lalu

Kajian-kajian mengenai analisis kandungan bahasa Melayu dalam akhbar telah banyak dilakukan oleh pengkaji-pengkaji tempatan mahupun oleh pengkaji luar negara. Kajian mengenai kandungan bahasa Melayu dalam akhbar tempatan di negara ini telah turut mendapat perhatian oleh para pengkaji.

Kajian tempatan mengenai analisis kandungan bahasa Melayu dalam akhbar telah dilakukan oleh Mashudi Kader dan Darwis Harahap (1982). Tajuk kajian mereka ialah Sehari dengan “Mingguan Malaysia”,Ahad,7 November 1982. Para pengkaji ini menemui pelbagai jenis kesalahan penggunaan bahasa Melayu dalam akhbar Mingguan Malaysia, Ahad,7 November 1982. Kesalahan yang ditemui oleh mereka ialah kesalahan ejaan, diksi, tanda baca, penggunaan kata tugas, imbuhan, frasa, ayat, kata ganti nama diri dan pengaruh bahasa asing dalam struktur.

            Pengkaji Indonesia Agung Trinugroho (2011) dalam kajian beliau yang bertajuk Makalah Analisis Penggunaan Bahasa Indonesia Pada Media Massa Cetak telah mengkaji kesalahan penggunaan bahasa Melayu dalam akhbar Surya, edisi 8 Januari 2011. Hasil kajian beliau telah mendapati banyak kesalahan penulisan terutama bidang morfologi iaitu penggunaan kata penghubung, kata baku, istilah dan gaya bahasa.

Kajian yang dilaksanakan oleh M. Yasin dan rakan-rakannya telah menemui banyak kesalahan bahasa dalam surat khabar Kompas dan Republika. Antara kesalahan yang ditemui ialah kesalahan menggunakan pemilihan kata (diksi), penggunaan istilah asing, dan kesalahan ejaan.

Kajian seterusnya dilakukan oleh Warsiman. Tajuk kajian beliau ialah Analisis Kesalahan Kalimat Bahasa Indonesia dalam Media Massa Cetak/Elektronik. Pengkaji menemui banyak kesalahan penggunaan bahasa Melayu dalam akhbar utama Indonesia. Antara kesalahan yang ditemui oleh beliau ialah kesalahan ayat tanpa subjek, kesalahan ayat tanpa objek, dan pengaruh bahasa Inggeris.

  

1.4 Matlamat Kajian

Matlamat kajian dalam kajian ini adalah untuk menganalisis penggunaan bahasa Melayu terbitan akhbar harian tempatan iaitu segmen hiburan akhbar Mingguan Malaysia.Pengkaji ingin memastikan sama ada nahu bahasa Melayu yang digunakan bercanggah dengan sistem tatabahasa bahasa Melayu yang telah disusun oleh Dewan Bahasa dan Pustaka atau tidak.

1.5 Objektif Kajian

Secara khususnya, kajian ini dilakukan adalah untuk mencapai objektif berikut :

a)    Menganalisis penggunaan bahasa Melayu dalam segmen hiburan akhbar Mingguan Malaysia yang bercanggah dengan sistem bahasa yang ditetapkan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka.

b)    Menyatakan jenis-jenis kesalahan bahasa yang terdapat dalam segmen hiburan akhbar Mingguan Malaysia.

c)    Mengenal pasti peranan media khusus pihak akhbar dalam membantu usaha kerajaan memartabat Bahasa Melayu.

1.6 Persoalan Kajian

Ramai yang beranggapan bahasa Melayu itu satu bahasa yang mudah disebut, dieja atau dipakai tanpa pertimbangan yang sempurna. Oleh itu, antara persoalan dan permasalahan kajian mengenai analisis kandungan bahasa Melayu dalam akhbar Mingguan Malaysia ialah.

a)    Adakah terdapat kesalahan penggunaan bahasa Melayu dalam akhbar Mingguan Malaysia yang dikaji?

b)    Apakah jenis-jenis kesalahan bahasa yang terdapat dalam akhbar Mingguan Malaysia.

c)    Sejauhmanakah pihak media memartabatkan bahasa Melayu sejajar dengan usaha kerajaan melancarkan dasar MBMMBI melalui akhbar?

                                                                                           

1.7 Kepentingan Kajian

Kajian ini dilakukan kerana kepentingan-kepentingan berikut:

1. Hasil kajian ini akan dapat menjelaskan jenis-jenis kesalahan bahasa yang sering dilakukan oleh pihak media cetak khususnya akhbar Mingguan Malaysia. Oleh itu, kajian ini diharap dapat membantu masyarakat mengetahui kelemahan-kelemahan pihak media cetak dalam menghasilkan sesuatu karya.
2. Kajian ini diharap dapat menolong pihak-pihak tertentu di kementerian terutama pihak yang terlibat dalam mengikuti perkembangan bahasa Melayu dalam akhbar tempatan.
3. Kajian ini merupakan salah satu usaha meluaskan dan meningkatkan taraf penggunaan atau peranan bahasa dalam masyarakat.
4. Pengalaman yang pengkaji perolehi sepanjang kajian, dapat meningkatkan kemahiran pengkaji dalam menganalisis kesalahan bahasa yang terdapat di dalam Bahasa Malaysia STPM.
5. Kajian ini diharapkan dapat meningkatkan penggunaan tatabahasa yang betul dalam masyarakat. Dapatan kajian ini kelak menjadi bahan rujukan pelajar, guru-guru dan masyarakat. Semoga hasil kajian ini dapat mewujudkan rasa cinta akan bahasa Melayu dalam diri setiap warganegara Malaysia.

1.8 Batasan Kajian

Skop kajian ini adalah terhadap maklumat kesalahan bahasa Melayu yang terdapat dalam akhbar Mingguan Malaysia, Ahad, terbitan 22 Januari 2012. Pengkaji akan meneliti pelbagai jenis kesalahan bahasa Melayu yang tercetak dalam akhbar tempatan iaitu Mingguan Malaysia.

Kajian ini hanya untuk meneliti kandungan akhbar tempatan dari segi penggunaan bahasa Melayu. Perhatian diberikan khusus kepada kesalahan penggunaan bahasa Melayu dari aspek tatabahasa yang telah digariskan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP)

Akhbar Mingguan Malaysia dipilih sebagai sumber utama kajian. Dalam menganalisis akhbar ini, hanya maklumat yang berkaitan secara langsung sahaja diambil sebagai sampel. Kajian ini dibataskan lagi dengan mengkaji kesalahan bahasa di dalam ruangan hiburan sahaja. Hanya tiga tajuk berita hiburan sahaja akan dianalisiskan oleh pengkaji. Aspek tatabahasa yang akan dianalisis termasuklah aspek imbuhan, ejaan, kata sinkof, dan pengaruh bahasa Inggeris.

2.0 KAEDAH KAJIAN

Kaedah penyelidikan ialah satu kombinasi daripada beberapa faktor. Sebagai contoh, terdapat beberapa jenis dari luaran ‘kebenaran' yang perlu ditemui di luar sana, atau sama ada tugas penyelidikan itu adalah untuk meneroka pelbagai perspektif masyarakat secara semula jadi. Ia dipengaruhi pelbagai perspektif yang dimiliki oleh penyelidik misalnya positivis, interpretivist, atau perspektif lain. Sikap penyelidik juga mempunyai peranan yang menentukan, misalnya teori mana seharusnya digunakan sebagai satu model teoretis atau perspektif (pendekatan deduktif) atau beberapa model patut timbul daripada data sendiri (induktif).

2.1 Analisis Isi Kandungan

Kaedah analisis kandungan merupakan kaedah yang sangat popular digunakan dalam kalangan pengkaji media massa. Hal ini demikian kerana kaedah ini menyediakan satu cara yang amat berkesan untuk menguji kandungan sesuatu kajian yang berkaitan dengan media terutamanya dalam media cetak (Wimmer & Dominick, 1991 :157).

Kerlinger (1986) mendefinisikan analisis isi kandungan sebagai satu kajian analisis yang sistematik, objektif dan bersifat kauntitatif untuk tujuan mengukur pemboleh ubah. Kerlinger menganggap analisis isi kandungan sebagai satu cara pengamatan dan pemerhatian (Budd, 1967:2)

Kaedah pengkajian melalui kandungan berita dalam akhbar merupakan satu kaedah yang penting dalam menganalisis sesuatu kesalahan bahasa Melayu mengikut garis yang telah ditetapkan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP). Kajian ini menggunakan kaedah analisis isi kandungan ke atas tajuk-tajuk yang dipilih di bahagian hiburan dan disiarkan oleh akhbar Mingguan Malaysia. Hal ini bertujuan untuk meneliti kesalahan penggunaan bahasa Melayu dalam akhbar Mingguan Malaysia yang dikaji, jenis-jenis kesalahan bahasa yang terdapat dalam akhbar Mingguan Malaysia, dan peranan pihak media memartabatkan bahasa Melayu sejajar dengan usaha kerajaan melancarkan dasar MBMMBI melalui akhbar.

Sampel kajian

Berita hiburan dalam Mingguan Malaysia 22 Januari 2012. Ruangan ini dipilih berdasarkan soal selidik yang telah diberikan kepada responden. Berikut merupakan hasil dapatan borang soal selidik:

SEGMEN	RESPONDEN	PERATUS
Hiburan	11	55%
Sukan	8	40%
Berita dalam negeri	0	-
Berita luar negara	1	5%
Lain-lain	0	-

Jadual 2.1 : Jenis berita yang diminati responden

2.2 Soal Selidik

Instrumen yang digunakan dalam kajian ini ialah soalan soal selidik. Menurut Majid (2000), penggunaan borang soal selidik dapat meningkatkan ketepatan dan kebenaran gerak balas yang diberikan oleh responden kerana ia tidak dipengaruhi oleh gerak laku pengkaji.

Soalan soal selidik yang digunakan dalam kajian ini dibina oleh pengkaji sendiri. Soal selidik dibina berpandukan kategori penerimaan dan gerak balas. Soal selidik terbahagi kepada dua bahagian.

Bahagian A mengandung item yang berkaitan tentang latar belakang responden seperti jantina, umur, peperiksaan yang telah diduduki, gred bahasa Melayu dalam peperiksaan yang telah diduduki dan jenis segmen akhbar yang diminati. Maklumat segmen akhbar yang diminati akan digunakan untuk mengukuhkan lagi kajian yang pengkaji lakukan.

Bahagian B pula mengandung soalan yang berkaitan dengan peranan akhbar khususnya segmen hiburan dalam kehidupan seharian. Saol selidik deberikan kepada kumpulan pelajar lepasan  Penilaian Menengah Rendah (PMR). Terdapat lima soalan yang perlu dijawab oleh responden dalam bahagian B ini. Skala likert yang mengandung lima pilihan digunakan bagi membantu responden menyatakan tahap persetujuan terhadap setiap item yeng dikemukakan. Skala likert difikirkan sesuai kerana skala likert pengukur utama yang mempunyai kebolehpercayaan dan kesahan yang tinggi.

Skor nilai	Skor
Sangat tidak setuju	1
Tidak setuju	2
Kurang setuju	3
Setuju	4
Sangat setuju	5

Jadual 2.2 : Skala likert yang digunakan dalam kajian pengkaji

Data-data yang diperolehi dianalisis dengan menggunakan taburan frekuansi dan peratusan bagi mengenal pasti peranan akhbar khususnya segmen hiburan dalam kehidupan seharian.

Instrumen

Instrumen yang digunakan di dalam kajian ini ialah borang soal selidik. Borang ini diberikan kepada 20 orang responden yang terdiri daripada pelajar-pelajar tingkatan 4 Bestari di SMK Dato’ Mustaffa.

2.3 Rujukan

Kaedah kajian yang seterusnya ialah melalui rujukan. Antara rujukan yang digunakan semasa kajian ini dilakukan ialah rujukan daripada buku dan laman sesawang. Hal ini demikian kerana bahan-bahan ini banyak memberikan input yang boleh mendorong pengkaji untuk membuat analisis data.

2.4 Penutup

Perancangan dalam melakukan kajian dijalankan sebaik mungkin dan sistematik bagi memastikan perjalanan kajian berjalan dengan lancar. Hal ini adalah sangat penting bagi mendapatkan nilai data yang sahih dan jitu.

4.0  RUMUSAN KAJIAN

Daripada kajian ini saya mendapati terdapat kesalahan bahasa di dalam akhbar yang saya kaji iaitu akhbar Mingguan Malaysia. Kesalahan yang acap kali dilakukan oleh pihak akhbar ialah penggunaan sinkof iaitu penyingkatan kata. Hal ini sering dipandang remeh oleh pihak media massa khususnya media cetak.

Ketiga-tiga tajuk berita yang dipilih daripada akhbar pengkaji mendapati terdapat kesalahan yang sama dan berulang kali dilakukan. Antara kesalahannya ialah penggunaan sikof, ejaan, imbuhan dan pengaruh bahasa Inggeris. Hal ini boleh mengelirukan pembaca mengenai ketepatan penggunaan bahasa. Oleh itu, peranan pihak media dalam memartabatkan bahasa Melayu sejajar saranan kerajaan ialah tidak berkesan. Hal ini demikian kerana pihak media sendiri menggunakan bahasa yang tidak mengikut hukum tatabahasa malah tidak mustahil pembaca akan mengalami kecelaruan penggunaan bahasa.

Pada amnya, penggunaan bahasa Melayu baku dalam bidang media massa telah lama dipraktikkan. Dari segi tatabahasa, sebutan, dan ejaan, terdapat keseragaman sama ada dalam media cetak ataupun media elektronik. Dewan Bahasa Pustaka memantau semua program di media elektronik dan juga media cetak bagi memastikan penggunaan bahasa Melayu yang betul dari semasa ke semasa. Pegawai yang menjalankan pemantauan akan membuat surat teguran atau surat pujian jika menggunakan bahasa Melayu yang betul.

6.0  PENUTUP

Perjuangan meletakkan bahasa Melayu pada tempat yang tinggi dan bermartabat perlu dikuatkan dengan iltizam dan pendekatan yang kreatif dan berani oleh kita semua khususnya pejuang-pejuang bahasa. Bahasa Melayu bukan sahaja milik orang Melayu sebaliknya milik rakyat Malaysia dan penduduk Nusantara.

Pada hari ini, bahasa Inggeris mendapat tempat yang penting di dalam pelbagai posisi kehidupan kita, keperluan untuk menguasai bahasa Inggeris sangat kuat bukan bagi membentuk identiti baru tetapi lebih kepada kemahiran untuk menguasai dan menyebarkan ilmu serta menampilkan diri di arena antarabangsa.

Bahasa Melayu mengandungi unsur-unsur seperti sejarah, sosiobudaya dan kebijaksanaan yang membentuk kekuatan tersendiri. Hal ini tidak difahami sesetengah daripada kita. Mereka melihat bahasa sebagai unsur yang terpisah-pisah daripada pembentukan indentiti sesuatu bangsa itu. Di dalam konteks memperkasakan bahasa Inggeris, kita perlu juga memartabatkan bahasa Melayu dengan rasa tanggungjawab dan ikhlas bukan kerana isu sensasi.

Malangnya pada hari ini, ada sesetengah daripada kita tidak lagi memartabatkan bahasa Melayu kerana banyak sebab. Antaranya, apabila keperluan untuk berbahasa Inggeris maka bahasa Melayu tidak perlu diutamakan. Seterusnya, tidak ada rasa cinta dan hormat kepada bahasa sendiri.

Dalam Bahasa Melayu Bahasa Dunia (2005), James T. Collins menulis, hari ini terdapat lebih kurang 150 juta penutur bahasa Melayu di seluruh dunia. Angka yang cukup besar dan membanggakan orang Melayu, namun kuantiti tidak menjaminkan kelestarian bahasa Melayu.